Tìm hiểu về Bán hàng đa cấp
Bán
hàng đa cấp là hình thức kinh doanh lương thiện, tiến bộ và hợp pháp. Những năm
qua do một số doanh nghiệp, nhà phân phối lợi dụng, làm sai lệch bản chất của
bán hàng đa cấp để kiếm lời, đã dẩn tới tình trạng xã hội lên án hình thức bán
hàng đa cấp. Để bạn đọc có nận thức đúng bản chất của bán hàng đa cấp, tôi sưu
tầm một số tài liệu, giới thiệu để bạn đọc tham khảo đặng đóng góp thiết thực
cho sự phát triển đất nước ở giai đoạn hội nhập toàn cầu.
Tại
Chương1, Điều 3, điểm 11 – Luật Cạnh tranh của Việt Nam Viết:
“11. Bán hàng đa cấp là phương thức tiếp thị
để bán lẻ hàng hóa đáp ứng các điều kiện sau đây:
a) Việc tiếp thị để bán lẻ hàng hóa được
thực hiện thông qua mạng lưới người tham gia bán hàng đa cấp gồm nhiều cấp,
nhiều nhánh khác nhau;
b) Hàng hóa được người tham gia bán hàng đa
cấp tiếp thị trực tiếp cho người tiêu dùng tại nơi ở, nơi làm việc của người
tiêu dùng hoặc địa điểm khác không phải là địa điểm bán lẻ thường xuyên của
doanh nghiệp hoặc của người tham gia;
c) Người tham gia bán hàng đa cấp được hưởng
tiền hoa hồng, tiền thưởng hoặc lợi ích kinh tế khác từ kết quả tiếp thị bán
hàng của mình và của người tham gia bán hàng đa cấp cấp dưới trong mạng lưới do
mình tổ chức và mạng lưới đó được doanh nghiệp bán hàng đa cấp chấp thuận.”
Để hiểu sâu về
bán hàng đa cấp từ lịch sử hình thành. phát triển trong những năm qua và hiện
tại, mời các bạn tham khảo bài viết giới thiệu trong Bách khoa toàn thư mở dưới
đây:
Kinh doanh đa cấp
Bách
khoa toàn thư mở Wikipedia
Kinh doanh đa cấp (tiếng
Anh: Multi-level Marketing Tiếp thị đa cấp)
hoặc Kinh doanh theo mạng (Network Marketing) hay Bán
hàng đa cấp (tên gọi thông dụng tại Việt Nam) là thuật ngữ chung
dùng để chỉ một phương thức tiếp
thị sản phẩm. Đây là hoạt động kinh doanh/
bán hàng trực tiếp đến
tay người tiêu dùng, họ có thể trực tiếp đến mua hàng
tại công ty
(hoặc qua một nhà phân phối duy nhất) mà không phải thông qua các đại
lý hay cửa hàng bán lẻ. Nhờ vậy, hình thức này tiết kiệm
rất nhiều chi phí từ tiền sân bãi, kho chứa, vận chuyển hàng hóa, khuyến mại, quảng
cáo và các chương trình tiếp thị khác. Số tiền này thay vào đó, được dùng
để trả thưởng cho nhà phân phối và nâng cấp, cải
tiến sản phẩm (do đó chất lượng sản phẩm của các công ty tiếp thị đa cấp thường
cao và liên tục được nâng cấp). Đây là phương thức tiếp
thị tận dụng chính thói quen của người tiêu dùng: khi sử dụng sản phẩm,
dịch vụ tốt thường chia sẻ cho người thân, bạn bè và những người xung quanh.
Kinh doanh đa cấp đã và đang gây ra nhiều tranh cãi trong xã hội, và thường
được quy kết với hình tháp ảo.
Nhà phân phối có vai trò như những đại lý. Họ dùng
những kết quả sử dụng của bản thân và những người quen biết để thu hút khách
hàng. Qua việc làm đó họ đem về lượng khách hàng cho công ty và
bản thân họ. Ngoài ra họ còn có thể tìm kiếm những đối tác khác để có thể trở
thành nhà phân phối cùng làm việc với mình, việc này được quản lý bằng mã số.
Khi đó, mã số của một nhà phân phối mới được kết nối với mã số của người bảo
trợ (tiếng Anh: Sponsor) của anh ta.
Trong "Nghị định về quản lí hoạt động bán
hàng đa cấp" do Chính phủ Việt nam ban hành, tại Điều 2 đã định nghĩa:
"Bán hàng đa cấp là một phương thức
tổ chức kinh doanh của doanh nghiệp thông qua nhiều cấp khác nhau, trong đó
người tham gia sẽ được hưởng tiền hoa hồng, tiền thưởng và/hoặc lợi ích kinh tế
khác từ kết quả bán hàng hóa của mình và của người khác trong mạng lưới do
người đó tổ chức ra và được doanh nghiệp bán hàng đa cấp chấp thuận".
Lịch sử hình thành
Kinh doanh theo mạng gắn liền với tên tuổi của nhà
hóa
học người Mỹ
Karl Renborg (1887-1973). Ông
là người đầu tiên đã ứng dụng ý tưởng tiếp thị mạng lưới vào trong cuộc sống,
tạo ra một hệ thống kinh tế, một ngành kinh doanh được coi là có triển vọng
nhất trong thế kỷ 21[1].
Karl Renborg có 20 năm sống tại Trung
Quốc và làm việc tại nhiều công ty khác nhau. Giữa những năm 1920-1930,
chính quyền rơi vào tay Tưởng Giới Thạch, Karl bị chính quyền Tưởng bắt
giam cùng với những người nước ngoài khác. Trong điều kiện sống rất thiếu thốn
của nhà
tù, ông đã nhận thấy vai trò của dinh
dưỡng đối với sức
khỏe con người. Để khắc phục điều kiện sống thiếu dinh dưỡng,
Renborg đã tìm ra phương pháp cạo sắt từ những
chiếc đinh gỉ
trộn thêm vào khẩu phần ăn và thỏa thuận với cai tù để xin các loại rau cỏ khác nhau. Ông và một số ít
bạn tù làm theo phương pháp này nên có sức đề kháng tốt hơn và sống sót được
đến ngày trở về quê hương.
Năm 1927, Karl về Mỹ và bắt đầu chế biến các chất bổ sung dinh dưỡng
khác nhau dựa trên cỏ linh lăng là một loại cỏ có chứa rất nhiều vitamin, khoáng chất, đạm và nhiều
vi chất có ích khác. Ông đề nghị
những người quen của ông thử nghiệm miễn phí sản phẩm nhưng không ai dám dùng
thử vì họ không muốn mình làm vật thí
nghiệm. Sau nhiều cố gắng mà không đem lại được kết quả, ông hiểu ra rằng
chẳng ai chịu đánh giá tốt những thứ cho không, vì vậy ông đã đưa ra một ý
tưởng, mà sau này đã phát triển thành một ngành kinh doanh tiên tiến.
Ông Renborg đề nghị các bạn của ông giới thiệu
chất bổ sung dinh dưỡng này cho người quen của họ, nếu người quen của họ mua
sản phẩm thì ông hứa sẽ trả hoa hồng. Ông cũng quyết định
trả hoa hồng cho các người quen của bạn mình nếu giới thiệu sản phẩm tiếp theo
quan hệ của họ. Kết quả thật bất ngờ: thông tin về các chất bổ sung dinh dưỡng
có lợi bắt đầu được truyền bá rộng rãi (vì mỗi người bạn của ông lại có nhiều
người bạn khác và bạn của bạn của bạn là vô hạn). Doanh thu
bán hàng của công ty tăng vượt quá sức tưởng tượng, mọi người đề nghị gặp ông
để tham khảo về thông tin sản phẩm mới này.
Năm 1934, ông sáng lập ra công ty Vitamins California[1]
và nhờ phương pháp phân phối mới này, khi người tiêu dùng cũng trở thành người
phân phối sản phẩm, công ty của ông đã nhanh chóng đạt doanh số 7 triệu USD mà
không hề mất một đồng quảng
cáo nào. Sự độc đáo ở chỗ nhờ tiết kiệm được chi phí quảng cáo và các khâu
trung gian (đại lý, bán lẻ, kho bãi…) nên những người tham gia vào hệ thống của
ông có thể nhận được thù lao cao hơn.
Phát triển
Cuối năm 1939 đầu 1940, Renborg đổi tên công ty
thành Nutrilite Products[1]
theo tên sản phẩm và vẫn giữ nguyên phương pháp tiêu thụ. Những cộng tác viên
của ông tự tìm người mới, chỉ cho người mới đầy đủ thông tin về sản phẩm và dạy
cho người mới phương pháp xây dựng mạng lưới bắt đầu từ những người quen của
mình. Công ty đảm bảo cho tất cả nhà phân phối độc lập có đủ sản phẩm và nhận hoa hồng không chỉ lượng sản
phẩm họ bán ra mà còn trả hoa hồng cho lượng sản phẩm được bán ra bởi những
người do họ trực tiếp tìm ra. Những người tham gia mạng lưới của công ty nhận
được sự giúp đỡ hướng dẫn tận tình của người bảo trợ. Phương pháp phân phối
hàng của ông Renborg chính là khởi điểm của ngành Kinh doanh theo mạng, ở đây
ông chỉ mới áp dụng một tầng, và trong nhiều tài liệu thì năm 1940 là năm khởi
đầu của kinh doanh đa cấp và Renborg được coi là ông tổ của ngành kinh doanh
này.
Sau một thời gian làm việc có hiệu quả với công ty
Nutrilite Products, Rich De Vos và Jay Van
Andel (2 cộng tác viên của công ty) nhận thấy sức mạnh to lớn của kinh
doanh theo mạng và đã sáng lập ra công ty riêng của mình mang tên American Way
Corporation, viết tắt là AMWAY và hiện nay Amway đã trở thành
một trong những công ty hàng đầu thế giới trong ngành kinh doanh đa cấp với chi
nhánh trên 80 quốc gia[1].
Ổn định và bùng nổ
Tuy nhiên vào đầu thập niên 1970, việc bán hàng đa cấp lại chịu sức ép
từ nhiều phía khác nhau. Năm 1975, trong hội đồng liên bang Hoa
Kỳ có những người phản đối kinh doanh đa cấp và quy kết nó với cái gọi là
"hình tháp ảo" - một hình thức kinh doanh bất hợp pháp. Đây là
đòn đánh đầu tiên của chính
phủ vào kinh doanh đa cấp, bắt đầu cuộc đấu tranh của các công ty bán hàng
đa cấp để khẳng định chân lý, tính đúng đắn của mình. Công ty Amway trong bốn
năm liền phải theo hầu tòa (từ năm 1975-1979). Sau cùng, cuối năm 1979 toà án
thương mại Liên Bang Hoa Kỳ công nhận phương pháp kinh doanh của Amway không
phải là "hình tháp ảo" và được chấp nhận về mặt luật pháp. Từ đó Bộ
luật đầu tiên về kinh doanh đa cấp đã ra đời tại Mỹ. Từ năm 1940 đến 1979 chỉ
có khoảng 30 công ty kinh doanh theo mạng ra đời tại Mỹ, đây là giai đoạn được
gọi tên là làn sóng thứ nhất.[1].
Từ 1979-1990 (làn sóng thứ hai) là thời kì
bùng nổ của kinh doanh theo mạng. Mỗi sáng ngủ dậy chúng ta có thể thấy hàng
trăm công ty kinh doanh theo mạng tuyên bố thành lập với đủ loại sản phẩm và mô
hình kinh doanh.
Vào năm 1990, kinh doanh đa cấp đã lần đầu tiên
được nhận định là phương thức tiếp cận người tiêu dùng hữu hiệu nhất những năm
90 trên tạp chí Business – một tạp chí
kinh doanh hàng đầu của Mỹ. Cho đến ngày nay, người ta vẫn không thể phủ nhận
đây là một ngành kinh doanh hiệu quả và nhiều triển vọng[2].
Từ năm 1990, nhờ sự tiến bộ vượt bậc của công
nghệ và truyền thông, kinh doanh theo mạng mang màu
sắc mới, các nhà phân phối có thể đơn giản hoá công việc của mình nhờ vào điện thoại, internet... Ở
giai đoạn này - mà theo các chuyên gia gọi là làn sóng thứ ba - nhà phân
phối giỏi không cần phải là một nhà hùng biện và đi lại như con thoi giữa các mạng lưới. Bất kỳ
ai cũng có thể sử dụng thời gian nhàn rỗi của mình để tham gia công việc và làm
việc ở bất cứ đâu. Các công ty bán hàng truyền thống như Ford, Colgate, Coca-cola và nhiều công ty nổi
tiếng khác đã bắt đầu áp dụng phương pháp kinh doanh theo mạng để phân phối sản
phẩm độc đáo của mình[1].
Hiện nay, kinh doanh đa cấp đang phát triển mạnh ở
hầu hết các quốc gia và vùng lãnh thổ trên khắp các châu lục, với hơn 30.000
công ty lớn đã áp dụng phân phối hàng hóa theo mô hình BHĐC. Theo thống kê của
Liên đoàn Bán hàng trực tiếp thế giới (WFDSA) năm 2010, tổng số người tham gia
trong ngành kinh doanh đa cấp trên thế giới đã lên tới hơn 75 triệu người[2].
Doanh số toàn ngành BHĐC của thế giới đạt hơn 400 tỷ USD. Mỹ: hiện có 2.000
công ty hoạt động và cứ 10 gia đình thì có một người làm trong ngành BHĐC, chiếm
khoảng 15% dân số, có 500.000 người trở thành triệu phú nhờ BHĐC. Nhật
Bản: 90% hàng hóa và dịch vụ được phân phối thông qua ngành BHĐC, có 2,5
triệu nhà phân phối, đạt doanh thu 30 tỷ USD. Đài
Loan: Cứ 12 người có 1 người làm trong ngành BHĐC. Malaysia: Có
hơn 1 triệu nhà phân phối, đạt doanh thu 1 tỷ USD... [3].
Tại Việt Nam
Đầu thế
kỉ 21, kinh doanh đa cấp bắt đầu bước chân vào thị Việt Nam
và đạt tổng doanh thu không ngờ trong hai, ba năm đầu. Kinh doanh đa cấp phát
triển quá mạnh mẽ khiến cho lợi nhuận từ việc quảng cáo của các báo đài, truyền
hình bị ảnh hưởng, cộng thêm nhiều công ty lừa đảo núp bóng kinh doanh đa
cấp và một bộ phận không nhỏ nhà phân phối sai trái đã làm cho dư luận bắt đầu
lên tiếng phản đối kinh doanh đa cấp.
Một số lý do khác là do động thái của chính quyền
quá chậm so với sự phát triển của ngành nghề và sự hạn chế về tầm nhìn, nhận
thức của người dân (một phần đã phá kịch liệt, một phần nhẹ dạ tin vào các công
ty bất chính).
Đến thời điểm cuối năm 2004, tại Việt Nam đã
có khoảng 20 Công ty bán hàng đa cấp phân phối sản phẩm chủ yếu về ngành chăm
sóc sức khoẻ và sắc
đẹp. Để hoà nhập với xu hướng chung của thế
giới cũng như đáp ứng tình hình thực tế tại Việt Nam hành lang pháp lý
về kinh doanh theo mạng đã dần hình thành:
- Ngày 01-07-2005, luật Cạnh tranh có hiệu lực thi hành trong đó có những điều khoản quy định về bán hàng đa cấp
- Ngày 24-08-2005, Nghị định 110/2005/NĐ-CP của chính phủ về Quản lý hoạt động bán hàng đa cấp được ban hành phần nào đã tạo ra một hành lang pháp lý để bảo vệ các công ty và nhà phân phối chân chính[4]. Tuy nhiên, nghị định vẫn còn nhiều kẽ hở khiến cho một số công ty lợi dụng.
- Ngày 08-11-2005, Bộ thương mại ban hành thông tư hướng dẫn một số nội dung tại Nghị định 110/2005/NĐ-CP về quản lý bán hàng đa cấp.
Năm 2006, 2007
được xem là giai đoạn phục hồi của kinh doanh đa cấp tại Việt Nam, khi mà hàng
loạt các công ty tăng dần doanh số sau giai đoạn bị báo chí và dư luận đánh tơi
tả.
Năm 2008, trong bối cảnh thế giới lâm vào khủng hoảng kinh tế, đại
gia làng công nghệ là FPT cũng đã nhảy vào BHĐC với sự ra đời của FPT
Network (FN), thành viên của FPT Telecom với kỳ vọng hình thức kinh doanh này
sẽ giúp FPT Telecom tiết giảm những chi phí quản lý, chi phí quảng cáo, giảm
thiểu những rủi ro và tạo ra sự đột phá trong việc kinh doanh[3].
Đầu tháng 10, năm 2009, Hiệp hội bán hàng đa cấp Việt Nam
được thành lập[5].
Hiệp hội được thành lập và bổ nhiệm bà Trương Thị Nhi (Tổng giám đốc công ty TNHH TM Lô Hội, nhà
đại diện tại Việt Nam của tập đoàn Forever Living Products Hoa Kỳ) là chủ
tịch nhiệm kỳ 2009-2014[6]
Ngày 31
tháng 03 năm 2010, Hiệp hội bán hàng đa cấp Việt Nam (Vietnam MLMA) chính
thức ra mắt tại Hà Nội. Đến dự có nhiều cơ quan, ban ngành, đoàn thể và các
phương tiện truyền thông đại chúng.[7]
Năm 2010, Bán hàng đa cấp đạt lợi nhuận 2.799 tỷ đồng, tăng gấp 4
lần so với 614 tỷ đồng của 4 năm trước đó[3].
Năm 2011, với nhiều lý do, kinh doanh đa cấp bùng nổ mạnh mẽ và tạo
thành một làn sóng tại Việt Nam, trở thành một trong những kênh phân phối sản
phẩm chính thức, bên cạnh các phương thức phân phối khác như: bán hàng qua đại
lý, bán hàng theo catalog, bán hàng qua truyền hình... Vào trung tuần tháng 7
năm này, sự cố Agel Việt Nam[3]
đã như làm sống lại làn sóng công kích mạnh mẽ từ báo giới về ngành nghề cũng
như thực phẩm chức năng. Nguyên nhân là do tại Agel, nhiều người đầu tư tiền tỷ
mở hàng loạt mã số để nhanh chóng được lên vị trí, mong kiếm được nhiều hoa
hồng. Sau đó, ôm hàng về bán phá giá thị trường.
Tính đến tháng 6/2011, theo báo cáo của Bộ Công
Thương, nước Việt Nam đã có 63 doanh
nghiệp được cấp giấy đăng ký tổ chức bán hàng đa cấp. Trong đó, Hà Nội đi
đầu với 30 doanh nghiệp, thành phố Hồ Chí Minh 29 doanh nghiệp còn lại thuộc về
các tỉnh Đồng Nai (2 doanh nghiệp), Bình Dương và Hải Dương.
Trên thế giới có hơn 30.000 công ty phân phối hàng
theo mô hình BHĐC. MLMA đã và đang đón tiếp khá nhiều doanh nghiệp MLM quốc tế
đến tìm hiểu tình hình kinh doanh MLM tại Việt Nam. Những chuyến viếng thăm này
hứa hẹn, việc đầu tư vào thị trường Việt Nam của các doanh nghiệp BHĐC quốc tế
sẽ còn tiếp tục trong thời gian tới[3]
.
Xem
toàn bộ tài liệu theo đường linh dưới đây:
http://vi.wikipedia.org/wiki/Kinh_doanh_%C4%91a_c%E1%BA%A5p
http://vi.wikipedia.org/wiki/Kinh_doanh_%C4%91a_c%E1%BA%A5phttp://vi.wikipedia.org/wiki/Kinh_doanh_%C4%91a_c%E1%BA%A5p
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét